Ορισμός του ανελκυστήρα
Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ορίζει ως ανελκυστήρα το ανυψωτικό μηχάνημα, που εξυπηρετεί καθορισμένα επίπεδα, μέσω θαλαμίσκου κινούμενου κατά μήκους άκαμπτων οδηγών με κλίση άνω των 15 μοιρών ως προς το οριζόντιο επίπεδο και ο οποίος περιορίζεται για την μεταφορά:
- Προσώπων.
- Προσώπων και αντικειμένων.
- Μόνον αντικειμένων, εφόσον ο θάλαμος είναι προσπελάσιμος, δηλαδή μπορεί κάποιο πρόσωπο να εισέλθει χωρίς δυσκολία και διαθέτει όργανα χειρισμού στο εσωτερικό του θαλάμου ή προσιτά σε πρόσωπο που βρίσκεται εντός του θαλάμου.
Στην αγορά έχει επικρατήσει να ονομάζεται ανελκυστήρας η εγκατάσταση που χρησιμοποιείται σε πολυώροφες οικοδομές, για την μηχανική μεταφορά, από όροφο σε όροφο, ατόμων ή φορτίων (Λαμπίρης, 1985).
Ιστορική αναδρομή του ανελκυστήρα
Εξέλιξη του ανελκυστήρα
Διάκριση ανελκυστήρων
Η διάκριση των ανελκυστήρων μπορεί να γίνει σύμφωνα με:
- Τις ανάγκες
- Την ονομαστική ταχύτητα
- Τον αριθμό ταχυτήτων
- Τρόπο απομνημόνευσης κλίσης
- Την αρχή λειτουργίας
- Την ύπαρξη μηχανοστασίου
- Το ρεύμα τροφοδοσίας των κινητηρίων μηχανών
Διάκριση ανελκυστήρων σύμφωνα με τις ανάγκες
Διάκριση ανελκυστήρων σύμφωνα με την ονομαστική τους ταχύτητα
Η διάκριση που μπορεί να γίνει αναλογιζόμενοι την ταχύτητα ενός ανελκυστήρα αποτυπώνεται στον παρακάτω πίνακα.
| Χαρακτηρισμός Ταχύτητας Ανελκυστήρα | Όρια Τιμών Ταχύτητας |
|---|---|
| Ανελκυστήρες μικρής ταχύτητας | V < 0,4 |
| Ανελκυστήρες μέσης ταχύτητας | 0,4 < V < 2,5 |
| Ανελκυστήρες μεγάλης ταχύτητας | V > 2,5 |
Διάκριση ανελκυστήρων ανάλογα με τον αριθμό ταχυτήτων
- Ανελκυστήρες μίας ταχύτητας.
- Ανελκυστήρες δύο ταχυτήτων (μικρή και μεγάλη).
- Ανελκυστήρες συνεχώς μεταβαλλόμενης ταχύτητας.
Διάκριση ανελκυστήρων ως προς τον τρόπο απομνημόνευσης της κλίσης τους
- Απλής λειτουργίας.
- Αυτόματης λειτουργίας (COLLECTIVE - SELECTIVE).
- Ομάδες ανελκυστήρων. Χρησιμοποιούνται δύο (DUPLEX) ή τρεις (TRIPLEX) ανελκυστήρες.
Διάκριση ανελκυστήρων σύμφωνα με την αρχή λειτουργίας
Διάκριση ανελκυστήρων σύμφωνα με την ύπαρξη μηχανοστασίου
- Ανελκυστήρες με μηχανοστάσιο.
- Ανελκυστήρες χωρίς μηχανοστάσιο.
Διάκριση ανελκυστήρων ανάλογα με το ρεύμα τροφοδοσίας των κινητήριων μηχανισμών
- Κινητήρες εναλλασσομένου ρεύματος.
- Κινητήρες συνεχούς ρεύματος.
Οικοδομικά στοιχεία ανελκυστήρα
- Φρεάτιο ανελκυστήρα
- Μηχανοστάσιο ανελκυστήρα
- Τροχαλιοστάσιο ανελκυστήρα
Φρεάτιο ανελκυστήρα
Διάκριση φρεατίων
- Φρεάτιο πλήρως κλειστό
- Φρεάτιο μερικώς κλειστό
Φρεάτιο πλήρως κλειστό
Είναι το φρεάτιο που έχει αδιάτρητα τοιχώματα, ενώ το δάπεδο και η οροφή του είναι πλήρως στεγανά και κατασκευασμένα από υλικά που δεν συμβάλλουν στην εξάπλωση της πυρκαγιάς (π.χ. οπλισμένο σκυρόδεμα ή χαλύβδινα πλέγματα).
Τα μόνα ανοίγματα που επιτρέπονται στο συγκεκριμένο τύπο φρεατίου είναι τα παρακάτω:
- Ανοίγματα των θυρών του φρεατίου.Ανοίγματα των θυρών ελέγχου και έκτακτης ανάγκης (στην περίπτωση που υπάρχουν κτήρια που η διαδρομή μεταξύ δύο στάσεων είναι μεγαλύτερη των 11m), καθώς και οι θυρίδες επιθεώρησης.
- Ανοίγματα εξαερισμού για τη διαφυγή των αερίων και του καπνού σε περίπτωση πυρκαγιάς.
- Ανοίγματα εξαερισμού.
- Ανοίγματα αναγκαία για τη λειτουργία του ανελκυστήρα μεταξύ του φρεατίου και του μηχανοστασίου ή του τροχαλιοστασίου.
- Ανοίγματα στα διαχωριστικά τοιχώματα τα οποία θα πρέπει να υπάρχουν στην περίπτωση που λειτουργούν ταυτόχρονα δύο ή περισσότεροι ανελκυστήρες.
Φρεάτιο μερικώς κλειστό
Τοιχώματα, πυθμένας και οροφή του φρέατος
Η κατασκευή του φρεατίου πρέπει να είναι σύμφωνη με τον Εθνικό Οικοδομικό Κανονισμό και να αντέχει στις καταπονήσεις που προέρχονται από τον κινητήριο μηχανισμό, τους οδηγούς κατά τη στιγμή ενεργοποίησης της συσκευής αρπάγης, στην περίπτωση έκκεντρης φόρτισης του θαλάμου, από τη δράση των προσκρουστήρων, από τη φόρτωση και την εκφόρτωση του θαλάμου κλπ.
Φωτισμός του φρεατίου
- Το φρεάτιο θα πρέπει να είναι εφοδιασμένο με μόνιμη εγκατάσταση φωτισμού, που θα παρέχει φωτεινή ένταση τουλάχιστον 50lux, σε απόσταση 1m πάνω από την οροφή του θαλάμου και το δάπεδο της κάτω απόληξης του φρέατος, ακόμα και στην περίπτωση που όλες οι θύρες του φρεατίου είναι κλειστές.
- Ο φωτισμός του φρεατίου γίνεται από λαμπτήρες που απέχουν 0,5m από τη χαμηλότερη και υψηλότερη θέση του φρέατος και στη συνέχεια τοποθετούνται ενδιάμεσοι λαμπτήρες ανά 3m.
- Ο φωτισμός του φρεατίου δεν είναι υποχρεωτικός μόνο στην περίπτωση που υπάρχει φρεάτιο μερικώς κλειστό.
Διατάξεις ασφαλείας φρεατίου
- Το φρεάτιο για λόγους ασφαλείας για τα άτομα που εργάζονται μέσα σε αυτό, θα πρέπει να διαθέτει διατάξεις συναγερμού, όπως σειρήνα έκτακτης ανάγκης ή τηλεφωνική συσκευή.
- Οι διατάξεις αυτές τοποθετούνται στον πυθμένα του φρεατίου και στην οροφή του θαλάμου.
- Εκτός από τις παραπάνω διατάξεις, το άτομο που θα βρίσκεται εντός του φρεατίου για λόγους ασφαλείας, θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να μπορεί να ακινητοποιεί τον ανελκυστήρα με ειδικό χειριστήριο.
Εξαερισμός φρεατίου
- Το φρεάτιο θα πρέπει να διαθέτει και κατάλληλο εξαερισμό, και να μην χρησιμοποιείται για την παροχή εξαερισμού σε άλλους χώρους, παρά μόνο σε αυτούς που ανήκουν στην εγκατάσταση του ανελκυστήρα.
- Αν δεν υπάρχουν σχετικοί κανονισμοί ή δεν μπορούν να εφαρμοστούν τα της παραγράφου § 5.2.3ΕΝ81-1, τότε συνιστάται να υπάρχουν ανοίγματα αερισμού στην άνω απόληξη του φρέατος, με ελάχιστη διατομή ίση προς το 1% της οριζόντιας επιφάνειας του φρεατίου.
Το μηχανοστάσιο του ανελκυστήρα
- Το μηχανοστάσιο του ανελκυστήρα, είναι ο χώρος που έχει εγκατασταθεί ο μηχανισμός κίνησης, ο πίνακας χειρισμού, ο ρυθμιστής ταχύτητας (για τους ηλεκτρομηχανικούς ανελκυστήρες) , καθώς και οι πίνακες φωτισμού και κίνησης του ανελκυστήρα.
- Η θέση του μηχανοστασίου είναι συνήθως στην οροφή του φρεατίου, στο υπόγειο ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος δίπλα στο φρεάτιο
Θέση μηχανοστασίου
Κατασκευή και εξοπλισμός των μηχανοστασίων
Τα μηχανοστάσια πρέπει να είναι έτσι κατασκευασμένα, ώστε να αντέχουν τις καταπονήσεις και τα φορτία, στα οποία πρόκειται να υποβληθούν.
- Θα πρέπει να είναι κατασκευάζονται από ανθεκτικά υλικά, που δεν ευνοούν το σχηματισμό σκόνης. Τα δάπεδα, για λόγους ασφαλείας, πρέπει να αποτελούνται από αντιολισθητικά υλικά, όπως αυλακωτή λαμαρίνα, χαραγμένο σκυρόδεμα κλπ.
- Θα πρέπει να υπάρχει καθαρό ύψος τουλάχιστον 2m στις περιοχές εργασίας και μια ελεύθερη οριζόντια επιφάνεια μπροστά στον πίνακα χειρισμού ίση με 0,7 x 0,5m.
- Στα κινούμενα εξαρτήματα (π.χ. κινητήριος μηχανισμός, τροχαλίες κλπ), θα πρέπει να υπάρχει μια ελεύθερη οριζόντια επιφάνεια διαστάσεων 0,5 x 0,6m για τη συντήρηση και τον έλεγχό τους.
- Πάνω από τα περιστρεφόμενα μέρη (βολάν κινητήριου μηχανισμού ή τροχαλία τριβής) θα πρέπει να υπάρχει ελεύθερο κατακόρυφο ύψος ίσο με 0,30m.
Θύρα μηχανοστασίου
- Το μηχανοστάσιο, όσον αφορά στον εξοπλισμό του, θα πρέπει να διαθέτει μεταλλική θύρα διαστάσεων πλάτους 0,6m και ύψους 1,8m .
- Η συγκεκριμένη θύρα, για λόγους ασφαλείας δεν θα πρέπει να ανοίγει προς τα μέσα και θα πρέπει να διαθέτει ειδική κλειδαριά που θα ανοίγει από το εσωτερικό ακόμη και εάν είναι κλειδωμένη (κλειδαριά πανικού).
- Θα πρέπει να είναι εφοδιασμένο με ηλεκτρικό φωτισμό που θα εξασφαλίζει φωτισμό τουλάχιστον 200 Lux στο επίπεδο του δαπέδου.
- Στο εσωτερικό του δίπλα, από την είσοδο, θα πρέπει να διαθέτει διακόπτη φωτισμού και ρευματοδότη.
- Το μηχανοστάσιο θα πρέπει να διαθέτει επίσης κατάλληλο εξαερισμό. Εάν ο εξαερισμός του φρέατος γίνεται μέσω του μηχανοστασίου, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Δεν πρέπει να αναρροφάται απευθείας μέσα στο μηχανοστάσιο ακινητοποιημένος αέρας από άλλους χώρους του κτηρίου.
Τροχαλιοστάσιο – προδιαγραφές
- Τα τροχαλιοστάσια πρέπει να είναι κατασκευασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να αντέχουν τα φορτία και τις καταπονήσεις που εφαρμόζονται σε αυτά.
- Το δάπεδο τους πρέπει να αποτελείται από αντιολισθητικά υλικά (π.χ. χαραγμένο σκυρόδεμα, αυλακωτή λαμαρίνα κλπ) τα οποία δεν θα ευνοούν το σχηματισμό της σκόνης.
- Το τροχαλιοστάσιο θα πρέπει να διαθέτει ύψος τουλάχιστον 1,5m κάτω από την οροφή και 0,3m ελεύθερο χώρο πάνω από τις τροχαλίες εκτροπής.
- Θα πρέπει να διαθέτει επίσης θύρα διαστάσεων πλάτους 0,6m και ύψους 0,8m. Η θύρα θα πρέπει να είναι μεταλλική, δεν θα πρέπει να ανοίγει προς το εσωτερικό του χώρου και θα πρέπει να φέρει κλειδαριά με κλειδί, το οποίο να μπορεί να ανοίγει μέσα από το τροχαλιοστάσιο χωρίς κλειδί (κλειδαριά πανικού).
- Στο εσωτερικό του, δίπλα από την είσοδο, θα πρέπει να υπάρχει ένας διακόπτης φωτισμού, ένας ρευματοδότης και διακόπτης στάσεως της λειτουργίας του ανελκυστήρα.
- Ο φωτισμός του τροχαλιοστασίου πάνω στις τροχαλίες θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 100lux.